INGENIOUS 4.1/ Ekspertët dhe inxhinierët në UET: Shqipëria lider rajonal në energjinë e rinovueshme, sfidat që përballet

Ku gjendet Shqipëria në sfidën e re botërore të prodhimit dhe përdorimit të energjisë së rinovueshme? Kjo çështje u bë tematikë e numrit të ri të revistës shkencore të Fakultetit të Inxhinierisë, Informatikës dhe Arkitekturës në Universitetin Europian të Tiranës.

Me titull “Empowering Albania, Embracing the Renewable Energy Revolution”, “Ingenious 4”, numri i parë, solli shtatë punime shkencore të pedagogëve dhe studentëve, një bashkëpunim që e karakterizon këtë revistë sipas kryeredaktores prof. assoc. dr. Teuta Xhindi.

Dekania e Fakultetit të Inxhinierisë, Informatikës dhe Arkitekturës tha më tej se është marrë në shqyrtim kjo tematikë për shkak të momentit kohor dhe rëndësisë që ka përdorimi i burimeve të energjisë së rinovueshmedhe alternativat e tjera të kësaj energjie, si dhe sfidat e perspektivat.

Xhindi theksoi se potenciali i energjisë së rinovueshme në Shqipëri është i madh dhe i shumëanshëm, duke ofruar një rrugë drejt zhvillimit të qëndrueshëm, rritjes ekonomike dhe kujdesit mjedisor, prandaj nevojiten politika të tilla zhvillimi.

“Vetëm 1% e energjisë prodhohet nga energjia diellore, pjesa tjetër nga hidrocentralet etj. 44% e energjisë së konsumuar në Shqipëri në 2022 ka ardhur nga burimet e rinovueshme. Kjo shifër është dy herë më e lartë sesa mesatarja e energjisë së rinovueshme e përdorur në Bashkimin Europian”, u shpreh Xhindi.

Promovimi i revistës për studenët u zhvillua në formën e një bashkëbisedimi me inxhinierë dhe ekspertë të fushës së energjisë. Inxhinier Zija Kamberi, konsulent i pavarur me përvojë 25-vjeçare në sektorin  e energjisë dhe burimeve natyrore tha se efekti serë ka kthyer vëmendjen më shumë se kurrë drejt energjive të rinovueshme, duke vendosur objektiva për qeveritë që të reduktojnë emetimin e gazit karbonik në atmosferë.

“Për momentin ne kemi një target kombëtar që të reduktohet në nivelin 18.7% dhe kjo lind nevojën e përdorimit të energjive të rinovueshme. Ne kemi vendosur një target agresiv që 54.7% e totalit të energjisë që konsumohet në vend, të jetë energji e rinovueshme në vitin 2030. Ndërkohë vendet e BE e kanë 32% të totalit të energjisë që konsumohet”, u shpreh Kamberi.

Sipas tij, kjo vërtet e vendos Shqipërinë në epërsi, por ka kosto të lartë sepse kërkon investime. Ai më tej foli për zhvillimet ligjore të 2017 dhe më pas të 2023 që rregullojnë zhvillimin e e energjisë së rinovueshme, e cila është ë ndarë në 3 kategori, sipas konsumit: energji e rinovueshme për prodhim elektrik (hidrocentrale, fotovoltaike etj), kemi energji të rinovueshme që e përdorim për transport (karburantet e gjelbërta) dhe energjinë e rinovueshme që përdoret për ngrohje- ftohje të ndërtesave.  Për secilën kategori parashikohet mbështetje financiare nga qeveria, ndërsa vendi ynë është fokusuar te energjia e rinovueshme për prodhimin e energjisë elektrike.

“Shqipëria ka bërë hapa të rëndësishëm në drejtimin e energjive të rinovueshme dhe jemi një nga vendet lider në rajon sa i përket prodhimit të energjisë së rinovueshme për energji elektrike. Jemi një ndër vendet e pakta që kemi organizuar tre anakande për energji diellore, ankand për prodhimin e erës, dhe kemi futur energji hidro në masë përmes procedurave tenderuese”, theksoi inxhnieri.

Agim Bregasi, ekspert, inxhinier në fushën e energjisë dhe eficencës së energjisë, i cili për 15-16 vjet ka drejtuar Drejtorinë Energjitike në Ministrinë e Energjisë foli mbi rëndësinë e politikave të sakta në zhvillimin e energjive apo stimulimin e tyre me çmime favorizuese.

“Një nga politikat që ne përcaktuam ishte diversifikimi i burimeve energjitike dhe kaluam nga hidrocentralet te energjia e diellit. Jemi një vend me më shumë ditë me diell në Europë, diku 270 ditë në vit, nje pasuri shumë e madhe dhe e favorshme për prodhimin e foltvolaikëve, për prodhimin e energjisë elektrike”, theksoi Bregasi.

Ai shtoi se pavarësisht se pesha specifike e prodhimit të energjisë elektrike është akoma e vogël, ajo mbetet një e ardhme e sigurt dhe një investim që nuk shkon dëm në sektorin e energjisë elektrike. Për rrjedhojë edhe investitorët janë më të bindur për investime, pasi produkti nuk mbetet stok, aq më tepër që rajoni ka defiçit dhe hera-herës Shqipëria eksporton.

Më tej inxhinieri këshilloi studentët që të kapin ritmin e zhvillimeve, të përditësohen me të rejat e fushës, që të jenë të përgatitur pavarësisht sektorit ku do të punojnë. “Jeni në një degë që e keni punën e garantuar. Duhet të koordinoheni me sektorët privatë dhe të shikoni si është ndërtuar një park foltovoltaik, që kur të dilni në treg të jeni më të kompletuar”, u shpreh Bregasi.

Duke folur për nevojën e diversifikimit të energjisë, prof. assoc. dr. Stavro Dhima tha se ky proces që përfshin eficensën e energjisë, e deri te përdorimi i të gjithë elementëve të tjerë, burimet hidro, fosile, ka synimin e madh të uljes së ndotjes, por edhe të uljes totale të konsumit të energjisë.

Punimet e këtij numri të “Ingenious” trajtojnë aspekte të ndryshme të energjisë së rinovueshme, nga teknologjia fotovoltaike, te hibridizimi i prodhimit të energjisë, erë-diell, e deri te zhvillimi urban në ato që quhen “qytete të zgjuara”. Më tej studentët u njohën me prezantimin e punimit të Msc. El. Ing. Jani Petro me temë “Sustainable and Inclusive Urban Development through the Implementation of Smart Cities”, mbi konceptin e qyteteve të zgjuara, rëndësinë e implementimit në jetën e banorëve, rastet kur ky objektiv është kthyer në realitet, si dhe ndërmarrje të tjera për të shfrytëzuar në maksimum burimet e rinovueshme përmes zhvillimeve teknologjike.