“Vdekja” e librit fizik apo e kulturës së leximit? Forumi i UET dhe QKLL mbi inovacionin dhe të ardhmen e librit

Pedagogët dhe studentët e Fakultetit të Shkencave Humane, Edukimit dhe Arteve Liberale u bënë pjesë e një diskutimi të iniciuar nga Qendra Kombëtare e Librit dhe Leximit, mbi librin, kulturën dhe inovacionin, ku u trajtuan një sërë çështjesh mbi librin dhe të ardhmen e tij.

Në vitin 1971 Michael Hart shpiku e-Book. Dekada pasi Johannes Gutenberg, shpikësi gjerman që krijoi shtypshkronjën e parë, Hart propozoi një projekt inovator që nga revista Time-Life u cilësua atë kohë si shpikja më e rëndësishme e mijëvjeçarit të dytë. Projekti Gutenberg synonte futjen e librit elektronik për të ofruar qasje të pakufizuar për këdo që që aksesonte pajisjet teknologjike. Debate, kundërshtime të mbushura me skepticizëm e pikëpyetje shoqëruan këtë projekt, por me vitet u orientua drejt zgjidhjeve praktike dhe sot është gati një bibliotekë gjigante online me tituj në 60 gjuhë e dialekte të ndryshme të botës.

Me shpërthimin e internetit në dy dekadat e fundit, probleme të kësaj natyre po afektojnë shoqërinë shqiptare. Libri nuk mbetet i paprekur përballë teknologjive të reja, transformimeve shoqërore e mbingopjes nga mediat sociale. “Mua më duket se librit po i ndodh ajo që i ka ndodhur shtypit të shkruar. Pati disa vite që ishte në një lloj limontie, nuk po kuptohej qartë nëse do të mbijetonte dhe ne kemi bërë te Gazeta Liberale disa edicione speciale që të shndërrohej në fondacion. Gjithçka ka kaluar online dhe beteja është humbur në një farë forme”, u shpreh dekania e Fakultetit të Shkencave Humane e Edukimit të Arteve Liberale, Prof. Asoc. Dr. Belina Budini gjatë një forumi të zhvilluar në bashkëpunim me Qendrën Kombëtare të Librit dhe Leximit.

Ky aktivitet i ardhur në kuadër të fushatës “Tetori i librit”, për të ndërgjegjësuar mbi fuqinë dhe rëndësinë e librit, mblodhi në një diskutim pedagogë e studentë, breza të ndryshëm që kanë histori e qasje të ndryshme me librin.

Budini foli mbi impaktin që shkaktoi shtëpia botuese UET Press me futjen e botimeve akademike, duke krijuar kështu një kulturë të librave bazë universitar që i kishin munguar gjatë akademisë.

“Jo vetëm libra akademikë të përzgjedhur me kujdes, me konsulencë shkencore dhe që i plotësojnë kriteret metodologjike dhe të shtëpive botuese prestigjioze e të viteve të fundit. Kjo ka qenë qasja e gjithë universitetit, t’i përgjigjet një tregu në ndryshim”, theksoi dekania.

Të gjendur përballë sfidave të tjera, ku janë fituar zakone të reja e ritualet kanë ndryshuar tërësisht nga teknologjia, Prof. Budini tha se mbetet detyrë gjetja e kanaleve komunikuese dhe mjeteve të duhura për ta përcjellë librin si përmbajtje që e tërheq më shumë lexuesin e ri.

“Nëse nuk gjejmë mediumin e duhur, druaj se do ta humbim lexueshmërinë, impaktin që libri ka. Kjo nuk mund të ndodhë vetvetiu, duhet të bëhet me nisma nga institucionet apo botuesit”, shtoi ajo më tej.

Për përgjegjësin e Departamenit të Arteve të Aplikuara, Dr. Ermir Nika ky është një shqetësim global, por që në vendin tonë ndihet ndjeshëm edhe për shkak të numrit të kufizuar të popullatës. “Libri është një industri delikate. Njerëzit lexojnë më pak, qoftë edhe nga angazhimet që kanë”, u shpreh Nika, duke sugjeruar që çdo vit të bëhen anketime nëpër biblioteka publike apo biblioteka universitare, që të kuptohet aksesi që kanë lexuesit mbi kulturën e shkruar.

“Mbi këto të dhëna krijohen politikat e vitit të ardhshëm. Për të parë numrin e lexuesëve, grupmoshën e leximit, për të hartuar politika të qarta, buxhete të dedikuara dhe normalisht për të krijuar prioritetet e bashkëpunimit me partnerët”, theksoi Nika. Më tej, ai shtoi se ky problem mbarë social që kërkon sensibilizim që nga familja, te shkolla dhe institucionet e kulturës.

Drejtuesja e Qendrës Kombëtare të Librit dhe Leximit, znj. Alda Bardhyli tha se referuar shifrave nga botuesit apo librarët, botimet mbeten në rritje. Sipas saj, ky është një tregues se libri nuk po humbet, por po jeton në disa jetë paralele përmes instrumenteve të ndryshme teknologjike, Inteligjencës Artificiale etj.

“Një nga arsyet pse libri jeton dhe komunikon është shpirti njerëzor, mendimi, një element që e dallon njeriun nga qeniet e tjera. Presionet gjithmonë e më tepër janë të mëdha, por mendoj se libri ka treguar se do të ketë jetën e tij të dobishme në jetën komunitare”, tha Bardhyli.

Sa i përket diskutimit për orientimin e të rinjve drejt librit dhe leximit, drejtuesja e QKLL-së theksoi se ky raport individual krijohet herët dhe duhet shtrirë bashkëpunimi me shumë aktorë. “Duhet të gjejmë mekanizmat se si mund të na ndihmojë familja, shoqëria, universiteti që ta përsosim këtë raport që të ndihmon në zhvillimin personal dhe në ecurinë e karrierës”, nënvizoi më tej.

Sugjerime të ndryshme u hodhën nga studentët për mënyrën e përcjelljes dhe komunikimit të mesazheve, sidomos në librat akademikë, duke iu përshtatur ritmit të jetës dhe kohës së kufizuar, por edhe duke “konkurruar” në një farë forme tundimin nga përmbajtjet e tjera më sensacionale, e ndoshta më pak edukuese.