Blended Project finalizohet me vizitën studimore të pedagogëve dhe studentëve të UET në Universitetin Saxion, Holandë

Pedagogë dhe studentë të Universitetit Europian të Tiranës kanë zhvilluar një vizitë studimore  në Universitetin Saxion të Holandës, në mbyllje të Blended Project, i nisur katër muaj më parë mes Departamentit të Shkencave Sociale të Aplikuara në UET dhe Research Group Resilient Democracy.

Nën drejtimin e pedagogëve të UET, prof. dr. Kristaq Xharo dhe prof. assoc. dr. Blendi Lami, projektet kanë pasur në vëmendje dy tema të ndjeshme dhe të rëndësishme për Shqipërinë: sfidën me migracionin dhe përshtatjen me digjitalizimin.

Përgjatë muajve janë kryer observime dhe hulumtime nga pedagogët dhe studentët e Marrëdhënieve Ndërkombëtare të nivelit bachelor, Abdullah Koçi, Kamela Xhuvani, Rea Zaganjori dhe studentët e nivelit master, Helga Cela, Enxhi Heti, Gentian Hajdar, si dhe Aida Haxhiu, studente masteri në Shkenca Politike. Ata kanë gjetur dhe analizuar mënyrën se si vendi ynë po përballet me këto dy fenomene, sa lokale aq edhe globale, duke sjellë edhe rekomandimet përkatëse.

Këto projekte u mundësuan nga prof. Gerry Stegeman, drejtoreshë e zyrës së Internacionalizmit në School of Governance, Law and Urban Development dhe koordinatore projektesh për Research Group Resilient Democracy – në Saxion University. Po ashtu, në projekt janë angazhuar edhe pedagogët e Saxion-it: Frank Diepenmaat, Joyce te Bos dhe Willeke Slingerland.

Gjatë vizitës në javën e parë të muajit prill, pedagogët prof. dr. Kristaq Xharo, prof. assoc. dr. Blendi Lami, dr. Sofjana Veliu, phd. Renata Kau dhe studentët, u njohën më nga afër me universitetin Saxion, shkëmbyen eksperiencat më të frytshme akademike e studentore me kolegët e tyre, me dëshirën për të zgjeruar bashkëpunimin në projekte të ardhshme të dobishme, jo vetëm në fushën e arsimit, por edhe me impakt të gjerë në shoqëri.

Studentet e Universitetit Europain të Tiranës zhvilluan një prezantim të plotë të dy projekteve, nga synimi dhe qëllimi i kërkimit të projekteve e deri te objektivat e realizuara, duke renditur konkluzionet dhe sugjerimet për përmirësimin e mëtejshëm të kuadrit ligjor dhe institucional.

Blended Project është një tjetër ndërmarrje e suksesshme mes UET dhe Saxion, pas bashkëpunimit për studimin e lagjeve në nevojë në qytetin e Tiranës, duke forcuar më tej lidhjen mes dy institucioneve të arsimit të lartë.

Projekti 1

Migracioni: Nga siguria shtetërore te siguria njerëzore dhe përfitimi nga diaspora shqiptare

Ky projekt kishte në fokus eksplorimin e natyrës komplekse dhe shumëdimensionale të migracionit në kontekstin e Shqipërisë, duke theksuar zhvendosjen nga paradigmat tradicionale të sigurisë të fokusuara tek shteti në sigurinë njerëzore. Rritja e imigracionit në non-European Economic Area paraqet sfida të konsiderueshme për shtetet anëtare të Bashkimit Evropian, përfshirë Shqipërinë, duke kërkuar një qasje gjithëpërfshirëse që adreson çështjet e sigurisë, diversitetin kulturor, fragmentimin politik dhe kërkesat ekonomike.

Ky punim nënvizon rëndësinë e kuptimit të këtyre sfidave dhe zhvillimin e strategjive efektive për të krijuar një mjedis që balancon problemet e sigurisë me të drejtat e njeriut dhe integrimit social.

Rishikimi i literaturës nxjerr në pah punën e akademikëve si Arjun Appadurai dhe Zygmunt Bauman, të cilët shohin migracionin si një përvojë transformuese që ndikon në identitetet individuale dhe shoqëritë. Perspektiva e Appadurai-t e paraqet migracionin si më shumë se një lëvizje fizike, ndërsa koncepti i Bauman-it për “modernitetin likuid” e përshkruan atë si një veçori përcaktuese e epokës sonë, e shënuar nga pasiguria. Trajtesa shtesë specifike për Shqipërinë ofrohen nga kërkues shqiptarë, të cilët diskutojnë rolin dyfishtë të vendit si një vend pritës dhe dërgues, të ndikuar nga ngjarjet historike, ndryshimet ekonomike dhe kërkimi për një jetesë më të mirë.

Kërkimi synon të adresojë reagimin e Shqipërisë ndaj rritjes së imigracionit në non-European Economic Area dhe eksploron se si vendi ynë mund të promovojë vlerat e lirisë, të drejtave të njeriut dhe solidaritetit.

Objektivat përfshijnë zhvillimin e një kuadri gjithëpërfshirës për migracionin, vlerësimin e dimensioneve të sigurisë, analizën e implikimeve kulturore, hetimin e sfidave politike, dhe vlerësimin e faktorëve ekonomikë dhe socialë që ndikojnë në migracionin nga dhe për në Shqipëri.

Studimi merr gjithasthë në kosideratë përfitimet që mund të ketë Shqipëria nga diplomcia publike përmes diasporës së saj. Diplomacia e diasporës i referohet angazhimit të një vendi me komunitetet e tij të diasporës për të shfrytëzuar ndikimin, rrjetet dhe burimet e tyre për përfitimin e objektivave diplomatike, ekonomike dhe kulturore të vendit amë. Kjo formë e diplomacisë ofron përfitime të tilla si: anëtarët e diasporës shpesh veprojnë si ambasadorë joformalë për vendin e tyre amë, duke përmirësuar marrëdhëniet bilaterale përmes shkëmbimeve kulturore, kontakteve ndër-njerëzore dhe duke ndihmuar në kuptimin e ndërsjellë midis vendeve; diaspora mund të luajë një rol të rëndësishëm në zhvillimin ekonomik të vendit të tyre amë duke investuar në biznese, duke marrë pjesë në tregti, duke transferuar njohuri dhe aftësi, dhe duke dërguar remitenca; komunitetet e diasporës ndihmojnë në promovimin e kulturës së vendit të tyre amë jashtë vendit, që mund të rrisë fuqinë e butë të tij; diaspora mund të ndikojë në politikat e të dyja, vendit amë dhe atij pritës – përmes lobimit dhe pjesëmarrjes në procesin politik.

Gjetjet hedhin dritë mbi përvojat e Shqipërisë si vend pritës dhe dërgues. Si vend pritës, Shqipëria ka parë një ulje të migrantëve të parregullt dhe luan një rol të rëndësishëm si vend tranzit për refugjatët. Shqipëria ka ofruar gjithashtu mikpritje qytetarëve afganë dhe ukrainas, duke nënvizuar rolin e tij në dinamikat rajonale të migracionit. Si vend dërgues, diaspora e madhe shqiptare njihet për kontributet e saj të mundshme në zhvillimin ekonomik dhe social të vendit. Brezat më të rinj të diasporës, veçanërisht, janë të prirur drejt sipërmarrjes dhe ndërtimit të lidhjeve ekonomike midis Shqipërisë dhe vendeve të tyre të banimit.

Ky punim ofron disa rekomandime për një qasje më përfshirëse ndaj menaxhimit të migracionit në Shqipëri. Ai thekson domosdoshmërinë e balancimit të problemeve të sigurisë me të drejtat e njeriut dhe integrimit social, shfrytëzimin e diasporës shqiptare për zhvillim ekonomik, dhe zbatimin e politikave që promovojnë kohezionin social, përfshirjen dhe respektin për të drejtat e migrantëve. Këto rekomandime synojnë të krijojnë një ambient të qëndrueshëm dhe harmonik që përfiton si komunitetet dërguese ashtu edhe ato pritëse, duke nënvizuar fuqinë transformuese të migracionit mbi shoqëritë dhe individët.

Projekti 2

Rezistenca digjitale në Shqipëri: Albania . . . going digjital

Ky projekt synon të trajtojë sfidën e rëndësishme të forcimit të rezistencës digjitale në Shqipëri në kontekstin e kërcënimeve në rritje kibernetike. Aktualisht, Shqipërisë i mungon një kuadër ligjor dhe rregullator të gjithëpërfshirës të projektuar posaçërisht për rezistencën digjitale, duke e lënë atë të ekspozuar ndaj sulmeve të mundshme kibernetike. Kjo dobësi u theksua nga sulmet kibernetike në korrik 2022, gjë që nënvizon nevojën urgjente për një qasje holistike që përfshin masa ligjore, teknike dhe edukative për të forcuar mbrojtjet digjitale të vendi. Thelbi i hulumtimit të projektit fokusohet në ofrimin e rekomandimeve për të forcuar rezistencën digjitale në Shqipëri, duke marrë parasysh peizazhin aktual ligjor dhe rregullator, incidentet e fundit kibernetike dhe nevojën për një strategji gjithëpërfshirëse.

Modeli kërkimor i përdorur në projekt përfshin analizën e kuadrit ekzistues ligjor dhe rregullator të Shqipërisë, ekzaminimin e dobësive specifike të shfrytëzuara në sulmet e fundit kibernetike, veçanërisht ato në korrik 2022, dhe eksplorimin e praktikave më të mira ndërkombëtare në forcimin e rezistencës digjitale. Duke përfshirë analizën ligjore, studimet e rasteve dhe intervistat me grupet e interesit, projekti synon të ofrojë një kuptim të plotë të sfidave dhe zgjidhjeve të mundshme për rezistencën digjitale të Shqipërisë. Kjo qasje metodologjike synon të gjenerojë rekomandime të zbatueshme që adresojnë hendekët dhe dobësitë e identifikuara.

Objektivat e projektit janë të shumëfishtë dhe synojnë vlerësimin dhe identifikimin e boshllëqeve në kuadrin ligjor dhe rregullator aktual të Shqipërisë në lidhje me rezistencën digjitale, hetimin e dobësive specifike të shfrytëzuara në sulmet e fundit kibernetike dhe propozimin e zgjidhjeve teknike për të zbutur këto dobësi. Gjithashtu, projekti synoi të dizajnojë dhe implementojë programe edukative dhe fushata ndërgjegjësimi për të rritur kuptimin dhe njohuritë mbi rezistencën digjitale midis popullatës shqiptare dhe palëve kyçe të interesit. Këto nisma synojnë zhvillimin e një ekosistemi digjital rezistent në Shqipëri që mund të përballojë dhe të rimëkëmbet nga kërcënimet kibernetike.

Rasti studimor – sulmi kibernetik më 15 korrik 2022 – shërben si kambanë alarmi për kërcënime të tjera me të cilat do të përballet Shqipëria. Orkestruar nga Republika Islamike e Iranit, sulmi synonte infrastrukturën digjitale të Shqipërisë me qëllim paralizimin e shërbimeve publike dhe komprometimin e të dhënave qeveritare. Reagimi i qeverisë shqiptare, duke përfshirë ndërprerjen e marrëdhënieve diplomatike me Iranin, dhe rezistenca e demonstruar përballë sulmit, nënvizojnë rëndësinë e mbrojtjeve të forta digjitale.

Projekti përfundon me një sërë rekomandimesh paraprake të synuara për të forcuar kuadrin e rezistencës digjitale të Shqipërisë. Këto përfshijnë përditësimin e ligjeve të sigurisë kibernetike për të përfshirë rezistencën digjitale, përfshirjen e edukimit mbi rezistencën digjitale në kurrikulat shkollore dhe programe trajnimi, dhe promovimin e bashkëpunimit midis qeverisë, sektorit privat dhe shoqërisë civile për të adresuar së bashku sfidat e rezistencës digjitale.

Në fund, ky projekt arriti në përfundim se Shqipëri nuk e ka në nivelin e duhur dimensionin e rezistencës digjitale, pasi edhe këtë e përfshin në sigurinë kibernetike. Projekti shpjegon qartë këtë dallim: siguria kibernetike dhe rezistenca digjital janë koncepte të lidhura, por të dallueshme në fushën e sigurisë së informacionit. Siguria kibernetike fokusohet kryesisht në mbrojtjen e sistemeve, rrjeteve dhe të dhënave digjitale nga aksesi, sulmet ose dëmtimet e paautorizuara;  përfshin një sërë praktikash, teknologjish dhe procesesh të dizajnuara për të mbrojtur integritetin, konfidencialitetin dhe disponueshmërinë e të dhënave nga kërcënimet kibernetike. Rezistenca digjitale, nga ana tjetër, shtrihet përtej parandalimit, duke theksuar aftësinë e një organizate ose të sistemit për të parashikuar, përballuar, rikuperuar dhe përshtatur ndaj ngjarjeve ose ndërprerjeve të pafavorshme kibernetike. Ndërsa siguria kibernetike ka të bëjë me mbrojtjen dhe mbrojtjen, rezistenca digjitale hital ka të bëjë me qëndrueshmërinë, duke siguruar funksionimin e vazhdueshëm dhe aftësinë për të evoluar përballë sfidave kibernetike.