Begatimi indirekt si figurë tipike e begatimit pa shkak

by, Prof. Asoc. Dr. Endirë Bushati

Abstract

Kodi Civil Shqiptar e rregullon institutin e begatimit pa shkak në Titullin VII të tij, nga nenet 655-658. Marrëdhëniet juridike që lindin nga begatimi pa shkak shfaqen të rralla në praktikën shqiptare dhe mbase kjo është dhe arsyeja që është shkruar pak për këtë institut.
Në fakt, origjinën e padisë së begatimit pa shkak e gjejmë tek e drejta romake. Evolucioni i saj ka qenë i gjatë dhe i vështirë, derisa u arrit në ditët e sotme, ku shumë kodifikime aktuale kanë sanksionuar tashmë me kohë një parim të përgjithshëm. Kodifikimi i një parimi të përgjithshëm është në të njëjtën kohë një pikë mbërritjeje dhe pikë nisjeje. Një pikë mbërritje, sepse sanksionon evolucionin e gjatë, që duke filluar nga e drejta romake klasike, përmes asaj justiniane, të mesjetës, dhe në fund moderne, ka sjellë unifikimin e mjeteve të ndryshme në një padi të vetme, atë të begatimit. Njëkohësisht është dhe një pikë nisjeje, sepse të nesërmen e pranimit të një parimi të tillë nga kodifikimi modern (gjerman dhe italian), ai është thërmuar sërish në një seri hipotezash tipike, duke zbritur kështu, nga parimet e përgjithshme në figura të veçanta. Në doktrinën juridike, si një nga figurat e begatimit pa shkak trajtohet edhe figura e begatimit indirekt. Ky shkrim trajton begatimin indirekt si një nga rastet e begatimit pa shkak, kushtet e tij, duke analizuar këtë institut përmes vështrimit krahasues në sistemet e ndryshme të së drejtës.